PTA en rekenbeleid: ons advies

Nieuwe regels per ‘20-’21

De landelijke rekentoets zal vanaf schooljaar ‘20-’21 niet meer worden afgenomen. In plaats daarvan zijn er nieuwe verplichtingen gekomen om de rekenniveaus te borgen. De nieuwe richtlijnen zijn terug te vinden in deze handreiking van het SLO.

De belangrijkste punten zijn:

- Alle leerlingen, ook zwakke rekenaars, moeten het juiste rekenniveau 2F of 3F behalen. De niveaus 2A, 2ER en 3ER hebben geen wettelijke status en komen te vervallen.
- Voor leerlingen zonder wiskunde in het eindexamenpakket (±15% vmbo, ±5% havo) moet een PTA opgesteld worden om het niveau te borgen.
- Leerlingen zonder wiskunde moeten een SE rekenen afleggen en het SE-cijfer wordt op het diploma vermeld.

Advies invulling PTA voor Rekenen

De nieuwe regels laten ruimte aan scholen om zelf het PTA voor rekenen in te vullen, zoals ook in de handreiking van het SLO te lezen is. Elke school kan aansluitend bij haar visie eigen keuzes maken bij de invulling van het PTA. Bepalen hoe je je PTA in wilt vullen begint daarom bij een gezamenlijk visie.

We schetsen hieronder 3 voor de hand liggende richtingen om je PTA in te vullen:

- Eén eindtoets
- Toetsen per domein
- Toetsen die de leerlijn volgen

Uiteraard kan je ook voor varianten hierop kiezen of de richting naar eigen visie aanpassen.

Richting 1: Eén eindtoets

De regels geven scholen de ruimte om te kiezen hoeveel toetsmomenten voor rekenen in het PTA worden opgenomen. Je kunt er voor kiezen om de schoolexamens vergelijkbaar met de centrale rekentoets in te richten. Dat betekent dat leerlingen het rekenen afsluiten met één toets op het niveau 2F (VMBO) of 3F (HAVO).

We raden aan om de niveautoets zo in te plannen dat leerlingen voldoende tijd hebben om zich de stof eigen te maken. Met name op het VMBO is het erg vroeg om al in het derde jaar te toetsen. Wanneer leerlingen al in het begin van het voorexamenjaar het rekenen zouden kunnen afsluiten is het lastig om het rekenen te onderhouden, hetgeen een verplichting is. Tegelijkertijd wil je wel zorgen dat zij voldoende tijd overhouden om te herkansen wanneer dat nodig is.

PTA voorstel

Een samenvatting van de af te toetsen rekendoelen vind je hier.

Hoe ondersteunt Logisch Rekenen
In het systeem bieden wij niveautoetsen op 2F en 3F niveau. Het komende schooljaar zullen wij hier extra niveautoetsen aan toevoegen. Je kan een deel van de toetsen gebruiken om leerlingen te laten oefenen en de andere toetsen inzetten als SE.

In de jaren dat deze leerlingen geen wiskunde hebben kunnen zij verder oefenen in ons systeem en zo hun rekenvaardigheid op niveau brengen en houden. Daarvoor zijn verschillende mogelijkheden. Voor het VMBO geldt dat deze leerlingen waarschijnlijk nog niet de hele leerlijn hebben doorlopen. Deze kunnen zij afmaken. Daarna kan op basis van een hiatentoets bepaald worden of er op onderdelen extra oefening nodig is. Daarnaast voegen wij extra hoofdstukken toe aan de rekenlijn waarin leerlingen per domein extra verder kunnen oefenen op het eindniveau.

Richting 2: Toetsen per domein

Wanneer je graag de toetslast wilt verdelen over meerdere toetsen is het een mogelijkheid om de stof per domein af te ronden. Deze 4 toetsen vormen dan samen het SE cijfer.
We raden aan om deze toetsen over het voorexamen- en examenjaar te verdelen. Daarbij ligt het voor de hand te beginnen met het domein Getallen en bewerkingen. Dit domein is immers de basis voor de andere domeinen. Verhoudingen wordt door veel leerlingen als moeilijk ervaren. Daarom zou het verstandig zijn om die als laatste te toetsen.

PTA voorstel

Een samenvatting van de af te toetsen rekendoelen op domein vind je hier.

Hoe ondersteunt Logisch Rekenen
Wij zullen in het najaar domeintoetsen toevoegen aan Logisch Rekenen. Deze domeintoetsen worden zowel op 2F als 3F niveau ontwikkeld. De toetsen zijn gemaakt voor een toetsafname van 60 minuten.

Leerlingen doorlopen een leerlijn. Wanneer zij deze hebben doorlopen kunnen zij op basis van een hiatentest bepalen welke onderwerpen extra aandacht nodig hebben. Willen zij specifiek oefenen op een domein, dan kunnen zij daarvoor het volgende overzicht gebruiken voor 2F en voor 3F. Daarnaast is er per domein een extra hoofdstuk toegevoegd met daarin vragen op het eindniveau. Leerlingen kunnen hier gericht aan de slag met voldoende oefenmateriaal.

Richting 3: Toetsen die de leerlijn volgen

Tot slot is een denkrichting waarbij de leerlingen de leerlijn af maken en zij tussendoor getoetst worden. Als afsluiting doen leerlingen een niveautoets.
Als voorbeeld hieronder wordt vanaf het begin van de leerlijn getoetst. Je kan natuurlijk ook verder gaan met de leerlijn waar leerlingen zijn gebleven en vanaf daar de toetsen laten meetellen voor het PTA.

PTA voorstel

Een samenvatting van de af te toetsen rekendoelen vind je hier.

Hoe ondersteunt Logisch Rekenen
Bij deze richting volg je de hoofdstukkenindeling van Logisch Rekenen. Dit geeft leerlingen de mogelijkheid om de leerlijn af te maken. In het systeem bieden wij per cluster van 3 hoofdstukken een zogenaamde clustertoets.

Leerlingen doorlopen de leerlijn en maken de bijbehorende clustertoetsen wanneer de hoofdstukken zijn afgerond. Daarnaast kunnen leerlingen zich met de extra hoofdstukken per domein extra goed voorbereiden op de niveautoets.

1. Rekenen afsluiten in het voorexamenjaar?

Wettelijk gezien mogen leerlingen het rekenen afsluiten in het voorexamenjaar.
Er zijn een aantal argumenten om dat niet te doen:

- Het gaat hier om een groep leerlingen zonder wiskunde, waarvan de rekenvaardigheid waarschijnlijk laag is. Het is belangrijk om hen voldoende tijd te geven deze rekenvaardigheden op te bouwen.
- De school heeft ook een onderhoudsplicht voor rekenen. Wanneer het rekenen te vroeg wordt afgesloten bestaat de kans dat leerlingen toch weer zakken in hun rekenvaardigheden omdat ze er weinig aandacht meer aan besteden.

2. Klassikaal of zelfstandig?

Ons advies is om klassikaal les te (blijven) geven, met meer persoonlijke aandacht en contact. Het gaat immers om leerlingen die bewust geen wiskunde in hun pakket hebben gekozen. Persoonlijke aandacht is juist voor deze leerlingen belangrijk.
In de les kan je dan een moeilijk(e) vraag/onderwerp eruit pikken en dat gezamenlijk bespreken. Hierna kunnen de leerlingen zelf met het oefenmateriaal aan de slag.

Wanneer er geen rekenuur beschikbaar is, is het zelfstandig aan de slag gaan met hiaten of een vooraf afgesproken programma een optie voor de leerlingen. Het is voor leerlingen dan wel belangrijk een vast aanspreekpunt te hebben aan wie ze vragen kunnen stellen als ze vastlopen of iets niet begrijpen. Deze docent kan er dan ook samen met de leerlingen voor zorgen dat zij op schema blijven.

3. Alleen de leerlingen zonder wiskunde of breder?

Met het SE voor leerlingen zonder wiskunde richt de aandacht voor het rekenen zich nu sterker op deze (kleine) groep leerlingen. Structureel aandacht voor rekenen is echter voor een veel bredere groep leerlingen van belang. De afgelopen jaren hebben laten zien dat rekenvaardigheid zich niet als vanzelfsprekend ontwikkeld. En ook dat aandacht voor rekenvaardigheden loont. Niet alleen de rekenprestaties verbeteren, ook in andere vakken worden betere rekenvaardigheden als positief ervaren.

We raden daarom aan om de PTA onderdeel te laten zijn van een breder rekenbeleid voor alle leerlingen. Bijvoorbeeld door in het VMBO alle leerlingen de eerste 3 jaar rekenlessen te geven en alle leerlingen dezelfde toetsen af te nemen. Alleen voor de leerlingen zonder wiskunde tellen deze toetsen dan mee voor het SE. Ook kan het verstandig zijn om bijv. in het begin van de bovenbouw alle leerlingen een niveautoets af te nemen. Zwakke leerlingen mét wiskunde kunnen dan bijvoorbeeld de rekenlessen meevolgen met de groep leerlingen zonder wiskunde. Op de HAVO zijn immers ook nog voldoende zwakke rekenaars onder deze groep.

Het staat je natuurlijk vrij om hier een eigen draai aan te geven en het passender te maken voor jouw school. We hopen je hiermee op weg geholpen te hebben.

Wil je meer advies, achtergrondinformatie of ook in de toekomst geïnspireerd worden?
Bel of mail naar onze supportafdeling
Zie ook onze blog over beleidsadvies rekenen
Schrijf je in voor de inspiratiemail op deze pagina

Over Studyflow
Studyflow vindt goede rekenvaardigheid van groot maatschappelijk belang. Studyflow blijft daarom investeren in haar rekenmethodes om goed rekenonderwijs duurzaam te ondersteunen. Rekenvaardigheden hebben tijd en aandacht nodig en dat is niet vanzelfsprekend in een overvol (wiskunde) curriculum. Wij bieden oplossingen waarmee we scholen in staat stellen het meeste uit de beschikbare middelen te halen.

Heeft u vragen over één van onze methodes, bel ons dan op 020 - 261 18 99 of stuur een e-mail met uw vraag.

PTA en rekenbeleid: ons advies